“Mesatarja e Artë” e Aristotelit (në greqisht: “τὸ μέσον”, “to meson”) është një nga konceptet kryesore në etikën e tij dhe përfaqëson idenë që virtyti qëndron në ekuilibrin ndërmjet dy ekstremeve, ose skajeve, të teprimit dhe mangësisë. Për Aristotelin, jeta e mirë dhe e virtytshme nuk është as e përbërë nga kënaqësitë e tepërta apo vetë-shërbimi, por as nga privimi i plotë apo mohimi i këtyre aspekteve të jetës. Ai theksonte se për të arritur jetën më të mirë, individët duhet të kërkojnë gjithmonë mesataren, ekuilibrin e duhur midis veprimeve dhe emocioneve.
Për shembull, guximi është një virtyt, por mes guximit dhe ekstremeve që lidhen me të ekziston një ekuilibër. Teprimi do të ishte arroganca ose marrëzia, kur dikush rrezikon në mënyrë të papërgjegjshme, ndërsa mangësia do të ishte frika e tepërt, ose frikacakëria. Guximi, pra, qëndron në mes të këtyre ekstremeve.
Si funksionon “Mesatarja e Artë” në jetën e përditshme? Aristoteli thekson se secili individ duhet të gjejë balancën për situata të ndryshme në përputhje me karakterin dhe rrethanat e tyre, sepse kjo mesatare nuk është e njëjtë për të gjithë. Për shembull, bujaria është një virtyt që qëndron midis shpenzimeve të tepruara (shthurjes) dhe dorështrëngimit (koprracisë). Kjo filozofi na udhëzon të mbajmë një qasje të matur për gjithçka që bëjmë, duke mos shkuar në skajet ekstreme.
Kjo filozofi mund të aplikohet edhe në marrëdhëniet personale, në qëllimet jetësore dhe në mënyrën se si menaxhojmë emocione si zemërimi, frika, apo dhembshuria. Aristoteli besonte se një individ mund të zhvillojë virtytet përmes praktikës së vazhdueshme dhe përvojës, për të gjetur atë ekuilibër të qëndrueshëm.
Virtyti si qëllimi final
Në këtë sistem, virtyti është qëllimi përfundimtar i njeriut, dhe “Mesatarja e Artë” ndihmon në arritjen e këtij qëllimi. Aristoteli argumentonte se çdo veprim që bëjmë ka një qëllim final, dhe ai qëllim është lumturia (eudaimonia), por për ta arritur atë, individët duhet të jetojnë në përputhje me virtytin.
Zbatimi i “Të mesmes së artë” sot
Filozofia e Aristotelit është shumë e dobishme në jetën moderne, sepse na ndihmon të kërkojmë balancën dhe maturinë në çdo aspekt të jetës. Në një botë që shpesh promovon ekstremet – qoftë në konsum, qëndrime sociale apo vetë-shprehje – ideja e Aristotelit na sfidon të jemi më të vetëdijshëm për masën e duhur në çdo veprim apo ndjenjë.
Gjetja e kësaj balance mund të sjellë një jetë të qetë dhe të përmbushur, duke ndihmuar që të shmangim gabimet që vijnë nga teprimi apo privimi. Kjo qasje harmonizon edhe marrëdhëniet personale, vendimet profesionale dhe qëndrimet ndaj sfidave të përditshme.
Po në mësimdhënie e mësimnxënie si mund të praktikohet kjo filozofi?
“E mesmja e artë” e Aristotelit mund të zbatohet në mënyrë shumë të vlefshme edhe në mësimdhënie dhe mësimnxënie, duke ndihmuar në krijimin e një ambienti të balancuar dhe efektiv për nxënësit dhe mësuesit. Ja disa mënyra se si kjo filozofi mund të praktikohet në shkolla:
1. Balanca midis rreptësisë dhe lehtësisë
Në klasë, mësuesit shpesh përballen me sfidën për të gjetur ekuilibrin e duhur midis të qenit të rreptë dhe të qenit shumë lehtësues. Një mësues shumë i rreptë mund të krijojë frikë dhe ankth te nxënësit, ndërsa një mësues shumë i lehtësueshëm mund të shkaktojë mungesë disipline dhe mungesë motivimi. “Te mesmja e artë” kërkon që mësuesit të jenë të drejtë, të vendosin kufij të qartë, por edhe të jenë të hapur dhe mirëkuptues, duke i motivuar nxënësit të punojnë më shumë pa e ndjerë presionin ekstrem.
2. Ekuilibri midis mësimit teorik dhe praktik
Në procesin e mësimdhënies, është e rëndësishme të gjendet balanca midis mësimit teorik dhe atij praktik. Një fokus i tepërt në teori mund ta bëjë mësimin të thatë dhe të vështirë për tu kuptuar, ndërsa një fokus ekskluziv në praktikë mund të nënvlerësojë bazat teorike që janë të domosdoshme për zhvillimin e thelluar të dijeve. Zbatimi i “mesatares së artë” këtu kërkon një përzierje harmonike ku nxënësit marrin njohuri teorike, por gjithashtu kanë mundësinë t’i vënë në praktikë përmes projekteve, eksperimenteve dhe aktiviteteve të ndryshme.
3. Menaxhimi i vëmendjes dhe përfshirjes
Disa nxënës janë shumë të angazhuar dhe aktivë, ndërsa të tjerë janë më të rezervuar dhe pasivë. “Te mesmja e artë” sugjeron një qasje ku mësuesi përpiqet të përfshijë të gjithë nxënësit, pa favorizuar vetëm ata që janë më të zëshëm apo më të shquar. Kjo mund të bëhet duke përdorur metoda të ndryshme mësimore që i japin mundësi çdo nxënësi të shprehë mendimet e tij dhe të angazhohet, duke mos i mbingarkuar të rezervuarit apo injoruar të aktivët.
4. Vlerësimi: midis lëvdatës dhe kritikës
Vlerësimi i performancës së nxënësve është një tjetër fushë ku balanca është thelbësore. Nëse mësuesi është tepër kritik, ai mund të dëmtojë vetëvlerësimin e nxënësit dhe ta demotivojë atë. Nga ana tjetër, lavdërimet e tepërta pa bazë mund të krijojnë një ndjenjë të rreme sigurie dhe të zvogëlojnë përpjekjet për përmirësim. Duke përdorur “mesataren e artë”, mësuesi duhet të japë kritikë konstruktive, duke vlerësuar përpjekjet dhe arritjet reale, por duke i inkurajuar nxënësit të punojnë më shumë për të arritur potencialin e tyre të plotë.
5. Ngarkesa e detyrave: midis tepërtisë dhe pamjaftueshmërisë
Shumë mësues përballen me sfidën e caktimit të detyrave për nxënësit. Teprimi i ngarkesës së detyrave mund të çojë në lodhje, stres dhe humbje të motivimit, ndërsa shumë pak detyra mund të lënë nxënësit të papërgatitur dhe të pandërgjegjshëm për rëndësinë e punës së vazhdueshme. Këtu, filozofia e “mesatares së artë” ndihmon në krijimin e një balancë të shëndetshme ku nxënësit sfidohen mjaftueshëm, por nuk mbingarkohen.
6. Marrëdhëniet me prindërit: midis përfshirjes dhe pavarësisë së nxënësve
Në ndërveprimet midis mësuesve dhe prindërve, gjithashtu duhet të ketë një balancë. Shumë përfshirje nga ana e prindërve mund të pengojë autonominë e nxënësve dhe zhvillimin e tyre si individë të pavarur, ndërsa mungesa e përfshirjes mund të çojë në mungesë mbështetjeje dhe interesi për zhvillimin akademik të fëmijës. Mësuesi duhet të jetë i aftë të gjejë balancën mes këtyre dy ekstremeve, duke inkurajuar bashkëpunimin konstruktiv me prindërit dhe në të njëjtën kohë duke zhvilluar pavarësinë dhe përgjegjësinë e nxënësve.
7. Motivimi: midis shpërblimeve dhe disiplinës
Mësuesit shpesh përballen me sfidën e motivimit të nxënësve duke përdorur shpërblime ose ndëshkime. Zbatimi i “te mesmes së artë” këtu mund të nënkuptojë që shpërblimet dhe disiplina duhet të përdoren me masë dhe drejtësi. Shumë shpërblime mund të krijojnë një ndjenjë entitlement-i, ndërsa shumë ndëshkime mund të çojnë në frikë dhe rezistencë. Një qasje e ekuilibruar do të siguronte që shpërblimet dhe ndëshkimet përdoren si mjete për të inkurajuar rritjen e brendshme dhe vetëdisiplinën tek nxënësit.
Përfundimisht, zbatimi i filozofisë së Aristotelit në mësimdhënie nënkupton kërkimin e ekuilibrit në çdo aspekt të jetës shkollore. Në një ambient ku mësuesit dhe nxënësit ndjekin këtë parim, nxënësit do të jenë më të përgatitur për të gjetur vetë ekuilibrin e tyre, duke qenë më të aftë për të marrë vendime të pjekura dhe për të zhvilluar një ndjenjë të fortë të përgjegjësisë dhe virtytit.
© Portali Shkollor–
