Amy Morin është psikoterapiste, kryeredaktore e VeryWell Mind dhe drejtuese e The VeryWell Mind podcast. Ajo është autore e librit best-seller “13 gjëra që njerëzit e fortë mendërisht nuk i bëjnë” dhe librit të ardhshëm “13 gjëra që bëjnë fëmijët e fortë: mendoni shumë, ndjehuni mirë, silluni si trima”. Biseda e saj në TED Talk “Sekreti i të qenurit të fortë mendërisht” është një nga më të suksesshmet e të gjitha kohërave.
“Si psikoterapiste, një nga pyetjet më të zakonshme që prindërit më bëjnë është: Cilat janë pikat e forta kryesore që duhet t’u mësoj fëmijëve të mi?” shkruan ajo në një artikull për HuffPost. “Ka disa, por lloji që do t’i ndihmojë vërtet që të bëhen vetja e tyre më e mirë dhe të kalojnë nëpër sfidat më të vështira të jetës është forca mendore,” thekson ajo. Morin e përshkruan forcën mendore kështu:
“Forca mendore kërkon që ju t’u kushtoni vëmendje tre gjërave: mënyrës se si mendoni, ndjeheni dhe veproni. Të menduarit më shumë, të ndjehesh mirë dhe të veprosh me guxim na ndihmon të rritim muskujt tanë mendorë. Sigurisht, duhet praktikë, durim dhe përforcim i vazhdueshëm për të arritur në një pikë ku ju do t’i bëni këto gjëra natyrshëm.”
Sipas saj, 7 janë gjërat me të cilat prindërit duhet t’i ndihmojnë fëmijët:
1. Fuqizojnë veten
Nëse fëmija juaj thotë: “Shoku im ka marrë një notë më të lartë në test, unë ndihem keq”, ata në thelb po i japin dikujt tjetër pushtet mbi emocionet e tyre. Por fëmijët që ndihen të fuqishëm nuk varen nga njerëzit e tjerë që të ndihen mirë. Ata zgjedhin, për shembull, të jenë në humor të mirë edhe kur dikush tjetër po kalon një ditë të keqe ose po përpiqet t’i zemërojë.
Punoni me fëmijën për të krijuar disa fraza që ata mund t’ia përsërisin vetes. Përdorni fjalë që tregojnë se ata janë përgjegjës për mënyrën se si mendojnë, ndjehen dhe sillen – pavarësisht se si po sillen njerëzit përreth tyre. Kjo do të ndihmojë në mbytjen e zërave negativë në kokën e tyre që përpiqen t’i bindin se nuk kanë potencial për të pasur sukses.
2. Përshtaten me ndryshimin
Pavarësisht nëse është duke shkuar në një shkollë të re apo të mos qenurit në gjendje të luajë me miqtë gjatë pandemisë, ndryshimi është i vështirë. Fëmija mund të humbasë mënyrën si kanë qenë gjërat ose të shqetësohet se ajo që po ndodh mund t’ia përkeqësojë jetën. Por fëmijët e fortë mendërisht e kuptojnë që ndryshimi mund t’i ndihmojë të rriten dhe të bëhen njerëz edhe më të fortë, edhe pse mund të mos duket kështu në fillim.
Kur fëmijët janë përballur me një ndryshim të madh, bëjini ata të flasin me hollësi për mënyrën se si ndihen. Më e rëndësishmja, ndihmoji ata të gjejnë – dhe të përcaktojnë – fjalët e duhura për ta përshkruar ndjesinë (p.sh., të trishtuar, të lumtur, të frustruar, nervoz).
3. E dinë se kur duhet të thonë jo
Fëmijët shpesh përpiqen të thonë jo sepse mund të ndihen në vështirësi ose në siklet. Duke gjetur guximin për ta bërë më shpesh, do të zbulojnë se bëhet më e lehtë me kalimin e kohës. Ky zvogëlon stresin e detyrimit për t’u përkushtuar në gjëra që nuk duan t’i bëjnë.
Provoni testin “heq dorë”: Kur fëmija përballet me një vendim për të thënë po ose jo, pyetini se nga çfarë do të duhet të heqin dorë nëse thonë po.
4. I zotërojnë gabimet
Fëmijët shpesh tundohen të fshehin gabimet sepse nuk duan të kenë telashe; ndoshta harruan të bënin detyrat e shtëpisë ose aksidentalisht thyen një vazo të shtrenjtë. Zotërimi i gabimeve ju ndihmon të ndërtoni karakterin.
Fëmijët që janë mjaft të guximshëm për ta praktikuar këtë, njohin çfarë kanë bërë gabim dhe përgatiten mendërisht për të pranuar plotësisht çfarë kanë bërë. Ata gjithashtu kërkojnë falje dhe gjejnë mënyra për të mos e bërë përsëri të njëjtin gabim.
Krijoni një mjedis për sukses: Nëse fëmija është i paorganizuar, ndoshta e ka të vështirë të kujtojë të gjitha detyrat. Ose nëse dhoma e tij është e mbushur me ushqime, mund të mos jetë në gjendje të rezistojë për të ngrënë ëmbëlsira. Kur fëmija bën një gabim, kujtojini se mund të ndryshojë mjedisin e tij në një mënyrë që do ta ndalojë të bëjë të njëjtin gabim dy herë.
5. Festojnë sukseset e njerëzve të tjerë
Është mëse normale që fëmijët të ndjehen xhelozë kur miqtë e tyre marrin një lodër të re, për shembull. Por ndjenja negative ndaj njerëzve të tjerë dëmton vetëm ata, dhe jo palën tjetër. Inkurajoni fëmijën të gëzojnë për të tjerët. Fëmijët e fortë mendërisht janë mbështetës të bashkëmoshatarëve dhe përqendrohen të bëjnë maksimumin e tyre, pa u shqetësuar për të tjerët.
6. Dështojnë…dhe provojnë përsëri
Dështimi dhemb – mund të të bëjë të ndihesh i turpëruar dhe i zhgënjyer. Por njerëzit më të suksesshëm i arritën qëllimet duke dështuar gjatë rrugës.
Mos harroni njerëzit e suksesshëm që dështuan: Ekspertët kanë zbuluar se fëmijët në të vërtetë performojnë më mirë kur mësojnë se shumë histori suksesi filluan me dështime.
Herën tjetër kur fëmija do të jetë i dëshpëruar, sepse mendon se ka dështuar në diçka, tregoji se shumë njerëz të suksesshëm kanë dështuar, si Thomas Edison. Edison ndihmoi në shpikjen e llambës, përveç shumë gjërave të tjera të mëdha. Por ai gjithashtu kishte më shumë se 1.000 shpikje që nuk funksionuan.
7. Vazhdojnë
Fëmijët e fortë mendërisht që këmbëngulin, do të vazhdojnë të punojnë shumë edhe kur nuk u pëlqen. Shpesh, ata kanë sukses dhe zbulojnë se janë më të fortë nga sa mendonin fillimisht. Bëni që fëmija juaj të shkruajë një letër – të mbushur me fjalë mirësie dhe inkurajimi – për veten e tyre. Mund të jetë një shënim i gjatë, ose një shënim i shkurtër dhe i thjeshtë që thotë.
Sa herë që ndihen të tunduar që të heqin dorë, u thoni atyre që të kthehen te ajo letër. Kjo do t’i motivojë që të ecin përpara dhe të këmbëngulin.
