Në Shqipëri, historia e arsimit përshkon një rrugëtim të gjatë – nga fushatat kundër analfabetizmit në vitet e pasluftës, deri tek sfidat teknologjike, demografike dhe ekonomike që përballemi sot.
Vitet e komunizmit (1945–1990)
Gjatë kësaj periudhe, arsimi u kthye në një nga mjetet kryesore të shtetit për të formuar qytetarin socialist.
Ky sistem ishte i mbyllur, i politizuar dhe nuk nxiste mendimin kritik apo kërkimin shkencor të lirë.
Tranzicioni pas viteve ’90
Ndryshimi i sistemit solli me vete shpresë për liri akademike, përmirësim të cilësisë dhe integrim në botën perëndimore. Por ky proces nuk ishte i lehtë.
Shumë shkolla u braktisën për shkak të emigracionit masiv dhe mungesës së investimeve.
Një brez i tërë mësuesish u përball me realitetin e ri shoqëror dhe teknologjik.
Reformat pas viteve 2000
Në këtë periudhë filloi ristrukturimi i sistemit arsimor:
• U vendos Matura Shtetërore, si formë meritokracie për universitetet.
• U vendos kurrikula me bazë kompetencash, ku theksi kaloi nga memorizimi tek zgjidhja e problemeve.
• Mësuesit nisën të trajnoheshin dhe të licencoheshin në mënyrë të strukturuar.
Megjithatë, mungesa e infrastrukturës, pabarazitë sociale dhe ndikimi i politikës në sistem mbetën problematika të forta.
Me çfarë përballet arsimi sot?
Arsimi në Shqipëri është përballë sfidave të cilat kanë nevojë për një zgjidhje të zgjuar dhe të menjëherëshme.
Ulja e numrit të nxënësve
Emigracioni dhe rënia e lindshmërisë kanë çuar në reduktimin e shumë klasave, sidomos në zonat rurale. Në disa raste, ka më shumë mësues se nxënës.
Vlerësimi i munguar i mësuesve
Shumë mësues punojnë pa motivim dhe shpesh pa mbështetje profesionale. Profesioni nuk është më i dëshiruar nga të rinjtë.
Arsimi profesional mbetet i nënvlerësuar
Ndërkohë që tregu i punës kërkon zanate e aftësi praktike, shkollat profesionale ende shihen si një plan i dytë për ata që nuk ia dalin në gjimnaz.
Universitetet dhe mungesa e kërkimit shkencor
Shumë universitete përballen me mungesë transparence dhe kërkimi shkencor, si dhe largim të pedagogëve drejt vendeve të BE.
Çfarë duhet të ndryshojë?
Shqipëria ka kaluar nga një sistem ideologjik në një sistem me sfida të tregut të lirë por ende mungon balanca midis cilësisë dhe meritokracisë. Ajo çka ka nevojë Shqiperia sot është reforma arsimore e cila të përqëndrohet në: 1 Kapitalin njerëzor 2 Nevojat e kohës ( tregun e punës dhe teknologjinë) 3 Barazinë sociale
Arsimi është si një pasqyrë e shoqërisë:
Nëse e kthejmë në një sistem që edukon qytetarë kritikë dhe të përgjegjshëm atëherë kemi bërë një hap më të madh drejt një shoqërie më të denjë. /AlbanianEducation.net/.
