Nga Yllka Lezo, eksperte për çështjet e Diasporës
Fëmijët shqiptarë në diasporë, të rritur mes mjediseve të ndryshme shoqërore dhe gjuhësore, përballen me sfida të shumta në mësimin e gjuhës së tyre amtare. Për disa, ky proces është i lehtë, për të tjerë kërkon më shumë përpjekje, por në çdo rast, roli i mësuesit të gjuhës shqipe është vendimtar për suksesin e tyre. Mësuesit jo vetëm që u ofrojnë fëmijëve aftësitë për të komunikuar në shqip, por gjithashtu ndihmojnë në ruajtjen e identitetit dhe kulturës shqiptare tek brezat e rinj.
Aurela Konduri, mësuese me përvojë mbi një dekadë në mësimdhënien e gjuhës shqipe në diasporë, ndan disa këshilla praktike për mësuesit e këtij lëmi. Ajo thekson rëndësinë e përdorimit të tekstit “Gjuha Shqipe dhe Kultura Shqiptare”, një material didaktik i përbashkët i hartuar për të përmbushur nevojat specifike të fëmijëve shqiptarë që jetojnë jashtë vendit.
Një tekst unik për Diasporën
Për herë të parë në historinë e arsimit në diasporë, teksti “Gjuha Shqipe dhe Kultura Shqiptare” është krijuar duke marrë parasysh kurrikulat e Shqipërisë dhe Kosovës, si dhe realitetin e fëmijëve shqiptarë që rriten në mjedise dygjuhëshe. Konduri nënvizon se ky tekst u krijua për t’iu përshtatur faktit se për shumicën e këtyre fëmijëve, gjuha shqipe është një gjuhë e dytë, jo e para.
Ndryshe nga abetaret tradicionale, shkalla e parë e këtij libri jo vetëm që i prezanton fëmijët me shkronjat e alfabetit shqip, por gjithashtu i aftëson ata në komunikimin bazik përmes dialogjeve të thjeshta dhe ushtrimeve gramatikore. Teksti synon të ndërtojë njohuritë mbi atë që fëmijët tashmë kanë përvetësuar në gjuhën e vendit ku jetojnë, duke bërë të mundur zhvillimin e dy gjuhësisë.
Shqiptimi dhe pasurimi i fjalorit, elementët kyç
Një nga sfidat kryesore me të cilat përballen fëmijët është shqiptimi i saktë i disa tingujve të shqipes, veçanërisht kur këta tinguj mungojnë në gjuhën e vendit ku jetojnë. Konduri sjell në vëmendje rastin e fëmijëve shqiptarë në Greqi, të cilët shpesh ngatërrojnë tingujt “B” dhe “V”, pasi në alfabetin grek këta tinguj përfaqësohen me shkronja të ndryshme.
Një tjetër sfidë është shqiptimi i tingujve të veçantë të shqipes, siç është “Y”, që nuk ekziston në shumë gjuhë të tjera, si dhe çiftet e shkronjave si “C” dhe “Ç”. Për këtë arsye, mësuesit duhet të japin një vëmendje të veçantë shqiptimit, duke i mësuar fëmijët të dallojnë dhe të përdorin korrektësisht këto shkronja në të folur dhe të shkruar.
Për të ndjekur falas ciklin e mësimeve “Gjuha shqipe dhhe kultura shqiptare” online kliko këtu:
https://www.youtube.com/playlist?list=PLozhtnaPltHzWuMK4Dq6Sg6yenSEaD4HG
Gramatika intuitive dhe krahasimi ndërgjuhësor
Një aspekt tjetër novator i tekstit është qasja ndaj gramatikës. Në vend që fëmijët të përballen menjëherë me koncepte të thelluara gramatikore, ata i marrin njohuritë në mënyrë intuitive, përmes dialogjeve të thjeshta si “Kush është ky?” dhe “Nga je ti?”. Konduri sugjeron që, për të lehtësuar këtë proces, mësuesit të bëjnë krahasime me gjuhën e vendit ku jetojnë fëmijët, duke ndihmuar kështu në ndërgjegjësimin dhe zhvillimin e aftësive të tyre komunikative.
Ndërtimi i një mësimi dygjuhësh të integruar
Për të arritur sukses në mësimin e gjuhës shqipe, mësuesit duhet të shfrytëzojnë njohuritë ekzistuese të fëmijëve në gjuhën e vendit ku ata jetojnë. Duke krahasuar alfabetet dhe konceptet gjuhësore mes gjuhës shqipe dhe asaj të vendit pritës, fëmijët zhvillojnë një ndërgjegjësim më të madh për dy gjuhët. Ky krahasim ndihmon jo vetëm në shqiptim dhe gramatikë, por edhe në pasurimin e fjalorit dhe kuptimin e teksteve.
Këshilla për mësuesit e diasporës
Konduri ofron disa rekomandime praktike për mësuesit e gjuhës shqipe në diasporë. Ajo sugjeron që mësuesit të mos ndalen shumë në grafikun e shkronjave, veçanërisht kur fëmijët janë të njohur me alfabetin latin nga gjuha e vendit ku jetojnë, por të përqendrohen më shumë te shqiptimi dhe pasurimi i fjalorit. Në raste kur alfabeti i gjuhës së vendit nuk është latin, si në Greqi, mësuesit duhet të japin më shumë rëndësi grafikut të shkronjave dhe tingujve.
Këto këshilla praktike, të bazuara në përvojën e saj të gjatë, janë thelbësore për çdo mësues që synon të ndihmojë fëmijët e diasporës të zhvillojnë aftësi të forta në gjuhën shqipe. Me qasjen e duhur, fëmijët do të mund të përvetësojnë gjuhën shqipe duke e bërë atë pjesë të natyrshme të jetës së tyre, pavarësisht mjedisit gjuhësor në të cilin ndodhen.
Një qasje gjithëpërfshirëse për të ardhmen e fëmijëve shqiptarë në diasporë
Mësimi i gjuhës shqipe në diasporë nuk është thjesht një sfidë arsimore, por një përpjekje për të ruajtur dhe zhvilluar identitetin kulturor të fëmijëve shqiptarë. Këshillat e Aurela Kondurit janë një udhërrëfyes i rëndësishëm për mësuesit që synojnë të sigurojnë që brezat e rinj të mbajnë gjallë gjuhën dhe kulturën e tyre, ndërsa integrohen në shoqëritë ku rriten.
Për më shumë ndiqni videon përmbledhëse të këshillave:
Portali Shkollor–
