Në vitet 1960, psikologu Roger Fouts e rriti shimpanzenë Washoe si një fëmijë njerëzor dhe i mësoi gjuhën e shenjave.
Washoe, e kapur si një kafshë e re në Afrikën Perëndimore dhe e sjellë në Shtetet e Bashkuara, kaloi vitet e para të jetës së saj si një fëmijë njerëzor, në të gjitha aktivitetet: Ndërrimi i pelenave, veshja, ushqimi, leximi ose loja, ku mbikëqyrësi i saj përdorte vetëm shenja.
Sipas raporteve në atë kohë, Washoe mësoi qindra shenja me kalimin e kohës dhe i kombinoi spontanisht ato për të krijuar shprehje të reja, për shembull “ujë, zog” për “mjellmë” ose “hap, ha, pi” për “frigorifer”.
Pika kryesore e referencës e shimpanzesë së re ishte studenti i doktoratës Roger Fouts, i cili fillimisht donte të punonte me fëmijët si psikolog. Një marrëdhënie e ngushtë u zhvillua midis tij dhe Washoe, të cilin Fouts më vonë e shihte marrëdhënien e tyre si vëllazërore, shkruan Deutschlandfunk, përcjell Klankosova.tv
Në librin e tij “Të afërmit tanë më të afërt. Duke mësuar nga shimpanzetë se çfarë do të thotë të jesh njeri”, ai përshkruan përshtypjet e tij në atë kohë.
“U ndjeva sikur kisha shkelur në Hënë me Washoe. Për mijëvjeçarë, në mite dhe përralla, njerëzit kishin ëndërruar të flisnin me kafshët, dhe tani ajo ëndërr është realizuar”, ishte shprehur ai.
Janë botuar studime shkencore në lidhje me Washoe dhe janë shkruar artikuj të shumtë në gazeta. Por kishte edhe studiues që vunë në dyshim aftësinë e shimpanzesë për të folur dhe të cilët në masë të madhe besuan se ishte imitim dhe kushtëzim.
Sa thellë shkuan aftësitë komunikuese të Washoe në të vërtetë është ende e diskutueshme sot. Por një gjë është e qartë: Eksperimenti ka revolucionarizuar mënyrën se si njerëzit i shikojnë aftësitë njohëse të kafshëve, veçanërisht majmunëve të mëdhenj. Washoe, u bë një ambasador për një qasje të re kërkimore që fokusohet në aftësitë komplekse mendore të kafshëve.
Roger Fouts gjithashtu filloi të kishte dyshime me kalimin e kohës. Bota emocionale e Washoe i duket atij gjithnjë e më komplekse dhe më e thellë. Në të njëjtën kohë, shimpanzeja po plakej dhe bëhej më e fortë. Andaj ajo duhej të kalonte në një rrethim të ri në Universitetin e Oklahomas.
Kur takoi për herë të parë shimpanzetë e tjera atje, ajo iu referua atyre si “brumbuj të zinj të pistë”.
Më 30 tetor 2007, zyrtarë nga Instituti i Shimpanzesë dhe Komunikimit Njerëzor në kampusin CWU njoftuan se ajo kishte vdekur në moshën 42 vjeçare.
Fouts ndihej përgjegjës për tjetërsimin e Washoe, andaj sipas tij eksperimenti nuk duhet të kishte ndodhur kurrë. /klankosova/
